ثبت طرح صنعتي

طرح صنعتي شامل طرح ظاهري محصول ، ترکيب رنگ آن و شکل محصول به صورت 2 بعدي يا 3 بعدي است که باعث زيباتر شدن و متفاوت شدن محصول مي گردد.

به عنوان مثال مبلمان منزل را درنظر بگيريد ، فارغ از اينکه آن مبلمان از چه چيزي درست شده است ، شکل و ظاهر و رنگ آن مبلمان يک طرح است. به عبارت ديگر شخص طراح که شکل آن مبلمان را طراحي کرده يک طرح صنعتي ايجاد نموده است که مي توان حق استفاده از آن طرح صنعتي را براي خود ثبت نمود .

يا مثلاً بطري آب ميوه ، بسته بندي چيپس ، بسته دستمال کاغذي ، لوازم خانگي و هر محصول ديگري که داراي شکل و طرح ظاهري باشد و در تمام اين مثالها آنچه که مربوط به شکل و طرح و رنگ و ظاهر محصول است طرح صنعتي ناميده مي شود.

ثبت طرح صنعتي چه اهميتي دارد :

1- طرح صنعتي مناسب باعث رونق کسب و کار و فروش بيشتر محصولتان مي شود.

يکي از مهمترين عواملي که باعث مي شود مشتري از ميان ده ها محصول مشابه ، محصول شما را انتخاب کند شکل ظاهري و زيبايي محصول شماست. هر چه ظاهر محصول شما جذاب تر باشد تمايل مشتري به خريد آن بالاتر مي رود که اين مساله موجب رونق کسب و کار شما و فروش بيشتر محصول شما خواهد شد.

براي روشن تر شدن اهميت طرح صنعتي مثالي مي زنيم :

همه ما بطري آب معدني را معمولاً به شکل يک بطري استوانه اي آبي رنگ ديده ايم ، فرض کنيد در يخچال يک سوپر مارکت و در ميان تمامي بطري هاي آب معدني ، يک بطري آب معدني به شکلي متفاوت و جذاب و جديد وجود داشته باشد ، قطعاً اين جذابيت ظاهري مشتري را به سمت خريد آن محصول متمايل ميکند.

2- طرح صنعتي معمولي يا نامناسب  کيفيت محصول شما را هر چقدر که خوب باشد زير سوال مي برد.

فرض کنيد شما توليد کننده خمير دندان باشيد و اتفاقاً خميردندانهاي شما نه تنها از استاندارد و کيفيت بالايي برخوردار هستند بلکه حاوي موادي است که براي محافظت از دندان و سفيد تر شدن آن بسيار کارآمد است و در کل کيفيتي به مراتب بالاتر از خميردندانهاي شرکتهاي رقيب دارد.
اما علي رغم کيفيت بالاي محصولتان اگر شکل و ظاهر تيوپ خميردندان توليدي شما معمولي يا غيرجذاب باشد ، شما در فروش محصول خود دچار دردسر خواهيد شد. و بر عکس اگر رقيب شما که کيفيت خميردندان توليدي اش به مراتب از محصول شما پايين تر است به طرح صنعتي محصول خود که همان شکل و رنگ و ظاهر تيوپ خميردندان هايش است توجه کرده باشد در فروش محصول خود به مراتب موفق تر از شما خواهد بود.

تعريف طرح صنعتي در قانون:

از ديدگاه قانون ، طرح صنعتي جنبه‌ي ظاهري يا جذابيت ظاهري هر کالا است. بايد توجه نمود که قانونگذار در ثبت طرح صنعتي تنها از دستيابي به يک نتيجه فني و بدون تغيير ظاهري حمايت نخواهد کرد .

ماده 20 قانون ثبت اختراعات طرح هاي صنعتي و علائم تجاري مصوب 1386 طرح صنعتي را اينگونه تعريف مي کند:

((هر گونه ترکيب خطوط يا رنگ ها و هرگونه شکل سه بعدي با خطوط رنگها و يا بدون آن به گونه ي که ترکيب و يا شکل يک فراورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهند طرح صنعتي است.))

چه چيزهايي را به عنوان طرح صنعتي مي شود ثبت کرد ؟

ثبت طرح صنعتي شامل کالاها و محصولات صنعتي و صنايع دستي فراواني مي شود . به عبارت ديگر هر محصول صنعتي يا صنايع دستي که داراي شکل منحصر به فرد يا ظاهر متفاوتي باشد را مي توان تحت عنوان يک طرح صنعتي ثبت کرد.

از لوازم آشپزخانه گرفته تا بسته بندي انواع کالاها ، انواع لوازم برقي ،دوچرخه ، خودرو ، جواهرات ، طرح لباس ، مبلمان ، لوازم خانگي و هرچيز ديگري که داراي ظاهري متمايز از محصولات مشابه باشد را ميتوان تحت عنوان طرح صنعتي ثبت نمود.

شرايط ثبت طرح صنعتي :

اگر چه که گفته شد هر کالا يا محصولي را مي توان در قالب طرح صنعتي ثبت کرد ، اما محصول ما بايد داراي ويژگيهاي ذيل باشد:

1- طرح صنعتي قبلاً توسط شخص ديگري به ثبت نرسيده باشد.

در واقع بايد طرح ارائه شده توسط شما جديد باشد و مختص خود شما باشد. در ثبت طرح صنعتي هرگونه کپي برداري يا انجام تغييرات جزئي در ظاهر ديگر محصولات مورد پذيرش واقع نخواهد شد.

2-  طرح صنعتي از طريق انتشار يا از طريق استفاده يا به هر شکل ديگر در هيچ نقطه اي از جهان براي عموم مردم افشا نشده باشد.

به عنوان مثال شرکت سامسونگ اقدام به توليد ماشين لباس شويي کرد که با نصب يک درب مخصوص بر روي درب اصلي آن ، امکان اضافه کردن لباس به لباسهاي در حال شستشو را فراهم ميکرد. از آنجا که اين طرح از طريق تبليغات رسانه اي منتشر شده و عده اي با خريد آن محصول آنرا مورد استفاده قرار مي دهند لذا هيچکس در ايران نمي تواند چنين طرحي را براي خود به عنوان طرح صنعتي به ثبت برساند.

3- طرح صنعتي نبايد با شرع و قانون و عفت عمومي مغايرت داشته باشد.

به عنوان مثال هر نوع طرحي که حاوي تصاوير يا شکلهاي ناپسند باشد که در عرف جامعه ايران تصوير مستهجن به شمار آيد ، يا هر تصويري که خلاف قانون و شرع باشد غير قابل ثبت خواهد بود. البته ممکن است که طرح شما مثلاً در کشور کانادا به دليل اينکه خلاف عرف آن کشور نيست قابل ثبت بوده و در ايران به دليل غير شرعي يا غير قانوني بودن غير قابل ثبت باشد.

مزيت ثبت طرح صنعتي :

وقتي فردي اقدام به طراحي محصول با مشخصات ظاهري جديد جهت توليد انبوه در بازار مي نمايد لازم است جهت جلوگيري از سو استفاده و کپي برداري غير مجاز افراد ديگر از طرح خويش آن را به ثبت برساند .

فرقي ندارد که اين طرح جديد مربوط به ارائه محصولي با کارايي و نحوه استفاده متفاوت باشد و يا صرفاً شکل ظاهري محصول با محصولات ديگر بازار تفاوت آشکار و قابل ملاحظه اي داشته باشد. در هر صورت تا طرح خود را به ثبت نرسانده ايد ، رقبا به راحتي از طرح شما در توليد محصولات خود کپي برداري خواهند کرد.

1- بنابراين اولين مزيت ثبت طرح صنعتي اين است که چنانچه شخص يا شرکتي اقدام به کپي برداري از طرحي که توسط شما به ثبت رسيده است بنمايد،  مي توانيد از طريق مراجع قانوني از اقدامات فرد مزبورجلوگيري کنيد.

مالک طرح صنعتي ثبت شده مي تواند به راحتي از ساخت ، فروش و واردات کالاهايي که حاوي طرح صنعتي او باشد جلوگيري کرده و همچنين در دادگاه عليه شخص خاطي اقامه دعوا کرده و از او شکايت نمايد.

2- به توجه به اينکه تنها شما اجازه استفاده انحصاري از آن طرح را داريد ، به راحتي ميتوانيد طرح خود را به اشخاص ، شرکتها يا کارخانجات بفروشيد و يا حق استفاده از آن را به ديگري اجاره داده و يا با ديگران در توليد محصول خود مشارکت کنيد و از اين راه منفعت مالي بالايي کسب نماييد.

منبع: ثبت طرح صنعتي